Foto-
boeken
Historie
Overzicht
Predikanten
Historie
geref. Ede

Met de hulp van verschillende gemeenteleden, waaronder dhr. R. van Amerongen, zijn we tot een mooi beeld van de geschiedenis van de Gereformeerde Kerk in Harskamp gekomen.

Rond 1900
Duidelijk is geworden dat rond 1900 de Gereformeerde Kerk van Ede (GKE) interesse kreeg in het gebied rondom de defensieterreinen in Harskamp. Militair tehuis koninging Wilhelmina Ds. Houtzagers (predikant van Kootwijk), ds. Vonkenberg (predikant van Voorthuizen) en dhr. Kamerling (hoofd van de School met de Bijbel te Harskamp) kregen het voor elkaar om met financiële steun van de GKE een Christelijk Militair Tehuis in Harskamp te bouwen. Dit huis werd gebouwd aan de Laarweg (op de plaats van de huidige woning op nr. 31/33) en kreeg de naam 'Koningin Wilhelmina. De eerste 'huisvader' was dhr. Bredeveld. Hij was doordeweeks kastelein, zondags was hij op de kansel te vinden. Dit was niet naar de zin van de Harskampers, dus werd er door de GKE voorzien in preeklezers. Bekend is dat dhr. H.B. Wormgoor, destijds schoolhoofd en dhr. Bos, notars te Barneveld, enige tijd hulpdiensten hebben verricht.

De jaren 30
In de jaren '30 reed er zondags twee keer een autobus van Harskamp naar Ede Noord, om daar de eredienst bij te kunnen wonen. Dat ging een tijd goed, totdat de benzinekosten wel erg hoog werden, en "de verkeersinspektie de politie attendeerde op deze 'clandestiene dienst', zodat men opnieuw met het bestuur van het Militair Tehuis tot de vroegere afspraakkwam.[1] In 1941 werd daarom kandidaat dhr. L. Dorst benoemd tot hulpprediker van de kerken te Harskamp en Hoenderloo. Hij nam al na drie maanden een beroep van een andere gemeente aan en werd opgevolgd door kandidaat dhr. Koopmans, die het ook al snel bekeken had en weer vertrok. Harskamp werd opgenomen in de wijk Ede Noord, en diverse predikanten uit de omgeving kwamen op de fiets (!) naar Harskamp om in het Militair Tehuis een dienst te houden. "Bij afwezigheid van telefoon werden de afspraken per brief geregeld. Maar het kon ook gebeuren dat een predikant, per fiets over de Veluwe gekomen zijnde, ontdekte, dat hij zijn preek heeft thuis gelaten en constateert: 'Nu kan ik niet preken'. De dienstdoende ouderling is het, met instemming van de diaken, hiermede niet eens en stelt voor een zegen te vragen voor de dienst. De predikant overtrof zichzelf bij een geboeide kleine schare en noch de predikant noch de gemeente heeft enige hinder van dit incidentje ondervonden [2]. ([1] en [2] uit Van Koetshuiskerk tot Noorderkerk door J. de Nooy (1978) blz. 29.)

Tweede wereldoorlog
Tijdens de tweede wereldoorlog werden er regelmatig twee diensten per zondag gevierd en catechisatie gehouden bij één van de vele boerderijen in de omgeving. Veelvuldig werd gewisseld van locatie, om de Duitsers niet op het spoor te brengen van de illegale praktijken.

Na de bevrijding nam de Commissie van Beheer van de GKE het initiatief om het Militair Tehuis grondig te restaureren. Verschillende Duitsgezinden, die waren opgesloten in het bewaringskamp op het terrein van Defensie in Harskamp, bleken goede vaklieden te zijn, en werden dan ook ingeschakeld. Zij werden ook uitgenodigd voor de ingebruikneming. Later is men gebruik gaan maken van het toenmalige Dorpshuis en de V.G.L.O.-school aan de Molenweg.

Eigen kerk in 1958

In 1958 ontstonden er plannen om een eigen kerk te bouwen. Het gebouw is ontworpen door architect J. van de Top uit Ede. Op 21 oktober 1958 werd de vergunning verleend en kon de bouw beginnen.
Ds. Slingenberg hield een korte toespraak, zei onder meer dat de kleine groep Gereformeerden uit Harskamp en Otterlo niet langer 'zwervelingen' zouden zijn, en stak de eerste spa in de grond. Door veel werk zelf te verrichten, kon er flink bespaard worden op de bouwkosten. Die bedroegen toch nog een kleine fl. 50.000,--. Er was in eerste instantie wel geld voor een klokkentoren, maar niet voor een luidklok. Door medewerking van dhr. J. Brouwer kon een klok uit een andere gemeente overgebracht worden en was een grote wens in vervulling gegaan.
Op donderdag 9 april 1959 werd het kerkgebouw in gebruik genomen. Verschillende genodigden hielden een toespraak, waarna ds. Bloemkolk uit Ede op symbolische wijze de overdracht van het gebouw vertolkte door de sleutels aan de wijkpredikant ds. Slingenberg te overhandigen. Vervolgens werd de klok voor het eerst geluid en ving de eerste dienst aan. Ds. Slingenberg hield een overdenking vanuit Jesaja 40 vers 9b: “Zie hier is uw God”.

Koster
Dhr. H. van Wakeren werd benoemd tot de eerste koster. Hiernaast ziet u een artikel daarover uit de Edesche Courant van 25 oktober 1958. Voor de familie Van Wakeren werd de woning aan de Margrietlaan 15 aangekocht, die zij vervolgens huurden van de kerk. Meneer en mevrouw Van Wakeren zijn lang koster gebleven. In 1990 is meneer Van Wakeren overleden, waarna zijn vrouw het nog twee jaar heeft voortgezet. Toen was het voor haar genoeg en werd Arthur Strang aangesteld als koster. Hij heeft het vervolgens ongeveer 10 jaar gedaan. Sinds 2002 is er een team van vrijwilligers die de kostersfunctie per toerbeurt vervullen. Jan van de Hoef is de coördinator van het kostersteam.


Orgel
Ter begeleiding van de psalmen en gezangen werd er in de beginjaren gebruik gemaakt van een traporgel. Het huidige orgel is in 1966 gemaakt door de firma M.K. Koppejan uit Ederveen.
De zgn. dispositie van het orgel:
- Manuaal: Holpijp 8 (1974); Prestant 4; Roerfluit 4 (1974); Octaaf 2; Mixtuur III sterk; Tremolo
- Pedaal: Aangehangen

Doopvont
Het doopvont is afkomstig uit de Noorderkerk in Ede. Het lag daar op zolder en men was van plan het weg te gooien.

Verbouwing 1985
In de loop van de jaren kwam men eigenlijk ruimte tekort. Er waren niet genoeg nevenruimtes beschikbaar. Daarom werd in 1985 het kerkgebouw stevig verbouwd en uitgebreid. Dhr. Arend Peelen heeft hiervoor het ontwerp gemaakt en de uitvoering gedaan. De ingang werd verplaatst naar de Beatrixlaan en er werd een stuk aangebouwd, waar een nieuwe vergaderzaal en keuken werd gerealiseerd. Boven werd een aparte ruimte voor de jeugdactiviteiten ingericht.

Verbouwing begin jaren '90
Begin jaren '90 werd de kerkzaal grondig opgeknapt. Het liturgisch centrum werd verplaatst naar de lange kant en de kansel werd gerenoveerd. Dhr. Van De Kamp zorgde voor passend meubilair in de vorm van een liturgische tafel en enkele standaards waarop o.a. het doopvont en de Paaskaars kunnen staan. Verder zorgde dhr. Kuit voor 4 mooie schilderijen die passen bij de verschillende liturgische kleuren.

Viering 50 jaar kerkgebouw april 2009
Op 9 april 1959 is het kerkgebouw in gebruik genomen, een 50 jaar jubleum. Dit hebben we in het weekend van 18 en 19 april gevierd. Wat hebben we een leuk en inspirerend weekend mogen beleven!
Het begon eigenlijk vrijdag 17 april 's avonds al, met de bouw van de grote tent. Met een man of 15 wisten we die snel klaar te hebben, waarna de dames en heren van de commissie Wijkopbouw al hard aan de slag gingen om de tent in te richten.
Zaterdag 18 april stond in het teken van activiteiten. Een grote skelterbaan van de firma Berg Toys, een luchtkussen, bloemschikken (zeer populair!), spijkerslaan, 4-op-een-rij, een creahoekje en natuurlijk lekker zitten, ondertussen genieten van het uitzicht, koffie drinken, lekkere cake eten... Het was gezellig druk. Rond zes uur 's avonds werd door poelier Bettink uit Wekerom heerlijk vlees, brood, salade en nog meer gebracht. De barbecue ging aan, en met een flinke groep mensen hebben we geprobeerd alles op te krijgen. Er was voor van alles gezorgd, niemand kwam iets te kort. Om tien uur was alles weer netjes opgeruimd en klaar voor de volgende dag.
Zondag 19 april was vanaf zonsopkomst eigenlijk al een succes: het zonnetje scheen heerlijk. Vanaf ongeveer 9 uur druppelden de eerste gasten binnen. Mevrouw Dercksen, ds. Banga en zijn vrouw, ds. Van der Wal en zijn vrouw, ds. Kiers en zijn vrouw, diverse vertegenwoordigers van o.a. kerken uit de omgeving en van de andere wijken van Gereformeerd Ede, wethouder Kremers, allemaal wisten ze de Beatrixlaan te vinden. Helaas had ds. De Ruijter afgebeld omdat zijn vrouw last had van gekneusde ribben. De kerk zat goed vol en om 10 uur begon de eredienst. Diverse gemeenteleden verleenden hun medewerking aan de dienst. Tijdens de dienst werd ook de keurig gerestaureerde kanselbijbel weer binnengebracht. Na de presentatie van het jubileumboekje toonde dominee Lunshof een mooie tekening, gemaakt door dhr. Van der Eijk uit Ede Zuid. Vervolgens kreeg wethouder Kremers het woord. Hij had een cadeau namens B&W van de gemeente Ede bij zich: een fraaie donatie van 500,-- euro!!!
Na de dienst was de kerkzaal snel omgetoverd tot een ruimte om rustig te praten en te ontmoeten. Veel gemeenteleden hadden iets lekkers voor bij de koffie gemaakt, en dat ging allemaal snel achter de kiezen...Uiteindelijk was rond één uur het jubileumweekend ten einde.
We kunnen terugkijken op een beleving van gemeente-zijn waar we trots op mogen zijn! We hebben van verschillende kanten (ook van andere kerkgenootschappen uit de omgeving) complimenten gekregen over hoe alles was georganiseerd en voor de sfeer!  Laat dit een inspiratie voor de komende 50 jaar zijn...

Peter Hollemans

Foto's huidige interieur en schilderijen van dhr. Kuit